23 oktyabrdan boshlab Yaqin Sharqdagi ijtimoiy tarmoqlarda Fransiya va fransuz mahsulotlarini boykot qilishga chaqiriqlar tarqalmoqda, deya xabar berdi Fransiyaning RFI radiosi.
Noroziliklarga Fransiya prezidenti Emmanuel Makronning mamlakatda so‘z erkinligi, shu jumladan karikaturalardan voz kechilmasligi haqidagi aytgan gaplari sabab bo‘ldi. Bundan tashqari, o‘tgan hafta Charlie Hebdo satirik multfilmlaridan lavhalar Monpele va Tuluzadagi hukumat binolarida namoyish etildi.
Aksiya 47 yoshli fransuz tarixi va geografiyasi o‘qituvchisi Samyuel Patining xotirasiga bag‘ishlandi, u 18 yoshli musulmon muhojir tomonidan o‘ldirildi. Abdulax Anzorov haqida uning 2002 yilda Moskvada tug‘ilgani, kelib chiqishi chechen bo‘lganligi va so‘nggi 12 yil davomida Fransiyada qochqin sifatida istiqomat qilayotgani ma’lum. Fojiadan oldin, Samyuel Pati o‘z o‘quvchilariga sinfda Charlie Hebdo ning Muhammad payg‘ambar tasvirlangan karikaturasini namoyish etgandan so‘ng, ikki hafta davomida unga hujum va tahdidlar qilingan.
Avvalroq Fransiya prezidenti mamlakatdagi separatizmga qarshi kurash bo‘yicha katta ma’ruza qildi, deb yozadi RIA Novosti. Islomiy separatizmga qarshi kurash doirasida Fransiya hukumati bolalar ta’limiga alohida e’tibor qaratmoqchi. Makron Fransiya Musulmonlari Kengashi bilan birgalikda mamlakatda «ma’rifatli Islom» ni qurishda yordam beradigan tashkilotni yaratish zarurligi g‘oyasini ham bildirdi. Unga ko‘ra, «Fransiyadagi Islomni chet el ta’siridan ozod qilish va masjidlarni moliyalashtirish ustidan nazoratni kuchaytirish» zarur.
Bunga javoban Turkiya prezidenti Rejep Tayyip Erdo‘g‘an fransuz hamkasbi «ruhiyatini davolashi» kerakligini aytdi. Fransiya o‘z elchisini maslahat uchun Anqaradan chaqirib oldi.
RFI ma’lumotlariga ko‘ra, Liviya poytaxti Tripolida namoyishchilarning kichik guruhlari Emmanuel Makron va Fransiya bayroqlari portretlarini yoqib, oyoq osti qilishgan. Qatar poytaxti Dohada Fransiyaning Le Train Bleu («Moviy poyezd») restorani menyusidan barcha fransuz mahsulotlari olib tashlangan. Qatarning eng yirik oziq-ovqat tarmoqlari — Al-Meera va Souq al-Baladi ham fransuz mahsulotlarini boykot qilishini e’lon qildi. Qatar va Quvaytdagi supermarketlar javonlaridan fransuz pishloqlari olib tashlandi.
«Biz barcha fransuz mahsulotlari, pishloqlari, kremlari va boshqa kosmetik vositalarini olib tashladik», — dedi Kuvayt kooperativlar federatsiyasi raisi o‘rinbosari Xalid al-Otaibi 25 oktyabr kuni AFP ga. Bundan tashqari, Quvaytdagi 430 ga yaqin sayyohlik agentliklari Fransiyaga chiptalarni ro‘yxatdan o‘tkazishni to‘xtatib qo‘yishdi.
Jazoir Adolat va taraqqiyot uchun islomiy front partiyasi rahbari Abdulla Jaballa ham fransuz mahsulotlarini boykot qilishga chaqirdi va Fransiya hukumatidan elchisini chaqirib olishini talab qildi.
Dushanba kuni Fransiya mahsulotlarini boykot qilish chaqirig‘iga Turkiya prezidenti Rejep Tayyip Erdo‘g‘an qo‘shildi. «Men o‘z xalqimni hech qachon fransuz mahsulotlarini sotib olmaslikka chaqiraman», — deya Turkiya rahbari so‘zlarini keltiradi «Interfaks». Erdo‘g‘anga ko‘ra, Yevropada musulmonlarga qarshi dushmanlik tarqalmoqda. «Bir qator Yevropa mamlakatlarida musulmonlarga va islomga nafrat davlat rahbarlari darajasida qo‘llab-quvvatlanadigan davlat siyosati darajasiga ko‘tarildi. Qaysi lavozimda bo‘lishidan qat’i nazar, Islomga nisbatan dushmanlik ruhiy og‘ish ekanligini yana bir bor ta’kidlayman», — dedi Turkiya prezidenti.
Fransiyaning Islomoboddagi elchisiga dushanba kuni Pokiston Tashqi ishlar vazirligi, mahalliy hokimiyat ma’lumotlariga ko‘ra, Parij tomonidan olib borilayotgan «so‘z erkinligi niqobidagi tizimli islomofobiya kampaniyasi» munosabati bilan norozilik bildirildi.
Avvalroq, 24 sentyabr, shanba kuni Isroildagi Fransiya elchisining qarorgohi yonida 200 ga yaqin kishi payg‘ambar karikaturalarini taqiqlashni talab qilishdi. Shu bilan birga, Fransiya prezidentining fotosuratlari G‘azo sektoridagi namoyishchilar tomonidan yoqib yuborilgan. Yakshanba kuni Tunisning olisdagi Al-Kamur viloyatida bir necha o‘nlab odamlar fransuzlarga qarshi mitingga yig‘ilishdi.
Marokash Tashqi ishlar vazirligi «Islom va payg‘ambarga tajovuz qilgan karikaturalarning nashr etilishi qoralangan» nomli rasmiy kommyunikeni e’lon qildi, shuningdek, unda «ba’zilarning erkinligi boshqalarning din erkinligi boshlangan joyda tugaydi» deb ta’kidlangan.
Fransuz mahsulotlari ham ba’zi supermarketlardan olib tashlangan. Iordaniyada Islom ishlari vaziri Muhammad al-Halayleh payg‘ambarlarni haqorat qilishning shaxsiy erkinlik bilan hech qanday aloqasi yo‘qligini, «zo‘ravonlikni qo‘zg‘atadigan jinoyat» ekanligini aytdi. Amman Savdo-sanoat palatasi raisi Xalil Xoj Tavfiq Fransiyaning Iordaniyadagi elchisiga xat yuborib, prezident Makrondan zudlik bilan kechirim so‘rashini talab qildi.
Falastindagi XAMAS harakati vakillari xuddi shunday kommyunike e’lon qilib, fransuzlarni Emmanuel Makronning karikaturalar haqidagi so‘zlari «oqibatlari» haqida ogohlantirgan. «Dinlarni va payg‘ambarlarni haqorat qilish so‘z erkinligi bilan hech qanday aloqasi yo‘q, bu nafratni kuchaytiradi», deyiladi ularning bayonotida.
Misr, Eron va Iroqdagi RFI muxbirlari yakshanba kuni kechqurun fransuzlarga qarshi norozilik namoyishlari hali bu mamlakatlarda tarqalmaganligini ta’kidlashdi. Biroq dushanba kuni Makronning portretlari va Fransiya bayrog‘i Bog‘doddagi Fransiya elchixonasi oldida namoyishchilar tomonidan yoqib yuborildi. Eron tashqi ishlar vaziri Javad Zarif Fransiyani «ekstremizmni targ‘ib qilishda» aybladi.
Fransiya Tashqi ishlar vazirligi yakshanba kuni kechqurun kommyunike e’lon qilib, Yaqin Sharqni fransuz mahsulotlariga boykot qilishni to‘xtatishga chaqirdi. Ushbu chaqiriqlar «Fransiyaning vijdon erkinligi, so‘z erkinligi, din erkinligi va har qanday nafratni rad etish borasidagi pozitsiyasini teskari qilib ko‘rsatmoqda», deyilgan tashqi siyosat bo‘limida.
Rasmiy Parij Emmanuel Makronning Sorbonnada o‘qituvchi Samyuel Pati bilan xayrlashish marosimida aytgan so‘zlaridan Yaqin Sharqda keng tarqalayotgan fransuzlarga qarshi harakat tomonidan siyosiy maqsadlarda foydalanilayotganini ta’kiladi.
Emmanuel Makronning o‘zi ham bunga javoban fransuz, ingliz va arab tillarida tvitlar joyladi: «Biz tinchlik bilan ifoda etilgan barcha farqlarni (fikrlar, qarashlar) hurmat qilamiz. Biz nafratli ifodalarni qabul qilmaymiz va oqilona munozarani qo‘llab-quvvatlaymiz».
